Beşiktaş’ın ortası hazine odası – İstanbul Deniz Müzesi

İstanbul Deniz Müzesi’nin yeni müze binasının tamamlanmasıyla, Atatürk’ün kayıklarından tarihi kadırgaya, Kitab-ı Bahriye’den saltanat kayıklarına Türk denizcilik tarihimizin en önemli eserleri unutulmaktan kurtuluyor.

Beşiktaş’a yolunuz düştüyse İstanbul Deniz Müzesi‘nin yanından geçmiş olmanız muhtemel. Bugüne kadar kendini şehirden izole eden, kasvetli ve ıssız bir görünüm sergileyen yapısı nedeniyle müzenin farkına varmadıysanız veya gezme şansınız olmadıysa 4 Ekim 2013’den itibaren yenilenen çağdaş mimari yüzüyle ona bir daha bakın… Bu sefer onu görün. Hatta içeri girin İstanbul Deniz Müzesi tarihçesi ile sizi Türk deniz tarihinde bir zaman yolculuğuna çıkarsın.

İstanbul Deniz Müzesi’nde kısa bir tur

Tarihi Kayıklar Sergisi

Müzenin sergi salonuna girildiğinde ziyaretçileri sağ tarafta Türk ve dünya denizcilik tarihine yön veren Piri Reis, Barbaros Hayrettin Paşa gibi önemli kişilerin büstleri, sağ taraftaysa Atatürk’ün kayıkları karşılıyor.

Atatürk Kayıkları

Mustafa Kemal Atatürk’ün Florya Köşkü’nde ve Ankara Gazi Çiftliği’ndeki Karadeniz ve Marmara havuzunda kullandığı maun ağacından bindirme tekniği yapılan üç kayıktan oluşuyor. Serginin çıkışında kayıklara tekrar göz attığınızda anlıyorsunuz ki Osmanlı İmparatorluğu’nun ihtişamından oldukça uzaklar ve işlevselliğin ön planda tutulduğu, sade ve bezemesiz kayıklar bunlar.

Tarihi Kadırga

Dünya deniz tarihinden alışmış olduğumuz savaş makinesi kadırgaların aksine bu kadırga, padişah için gezi amaçlı tasarlanmış; kadırga ve kayıkların sergilendiği ana bölüme geçtiğinizde sizi tüm ihtişamı ve cüssesiyle selamlıyor. Araştırmalar en az 400 yıllık olduğunu gösteriyor. Sultan II. Mehmet döneminde yapıldığı düşünülen kadırganın yapımında meşe, sedir, karaağaç başta olmak üzere dokuz tip ağaç kullanılmış. Köşk bölümüyse sedef, bağa, fildişi süslemeler, gümüş levhalar ve değerli taşlarla bezenmiş. Ayrıca 24 çifte küreği ve 39,64 metrelik boyuyla dünyanın yaşayan en büyük kadırgası.

Saltanat Kayıkları

19.yüzyıl başlarına kadar padişahın ve yakın çevresinin kısa mesafelerde gezi amaçlı kullandıkları kayıklar devletin ve saltanatın ihtişamını, gücünü sergileyecek şekilde süslenmiş. 14 kayıkla bugüne kadar korunması başarılmış, dünyanın en büyük saltanat kayıkları filosu. Kayıkların hemen her birinde gücü simgeleyen kuş figürleri kullanılmış. Aslında teknelerde kullanılan işlemelerin yanında en göz alıcı kısımları oturma bölümleri. Bu bölümler çoğunlukla fildişi, sedefle süslenmiş, tavanlarıysa değerli taşlarla bezenmiş. Padişah kayıklarında dört bir cephesi ay-yıldız ve sancaklarla süslü armalar kullanılırken hareme ait kayıklardaysa yaprak, çiçek ve meyve motifleri yer alıyor.

Serginin diğer eserleriyse; Refah Şilebi’ne ait 5 çifte Kurtarma Filikası, Ertuğrul Yatına ait 5 çifte Filika, İnebolu Kayığı, Mabeyn Kayığı, Tenezzüh Kayığı.

Osmanlı Ahşap Sanatı Sergisi

Binanın alt katına Barbaros Hayrettin Paşa Salonu’na geçtiğinizde sizi donanma gemilerinde baş figürü olarak kullanılan ahşaptan bir kartal karşılıyor. Fakat hemen ardından dünyanın en büyük arması olma özelliğini taşıyan 14.50m uzunluğundaki Orhaniye fırkateynine ait baş arması tüm ilginizi çekiyor. Yine müzede sekiz metrelik uzunluğu ile Aziziye fırkateynine ait arma da sergileniyor. Ayrıca bu bölümde farklı dönemlerde kullanılan gemi baş figürleri, tuğralar, armalar ve muhtelif ahşap süslemelerle çeşitli gemi modelleri yer alıyor.

Çaka Bey Sergi Salonu

Bu salonda belli dönemlerde sergiler düzenleniyor.

Türk Deniz Tarihinden Sayfalar Sergisi

Hemen yandaki salonda Türkler’in denizle ilk tanışmalarından İstanbul’un fethine kadar olan dönemde gelişmeler, kullanılan gemilere ait maketler sergileniyor. Fakat bu kısımdaki en ilginç eser hiç şüphesiz ki Preveze Deniz Savaşı’nda büyük bir zafer kazanan Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa’ya ait geminin maketi ve en son Kırım Harbi’nde kullanılan sancak. Sancağın üzerindeki semboller önemli; sancağın bir tarafında Kelime-Tevhid yazıyor, öbür tarafında fetihle ilgili bir surenin ayet-i kerimesiyle dört halifenin rumuzları var. Ayrıca sancağın üzerinde Peygamber, ailesini ve bereketi temsil eden beş parmak ve kötülükleri uzaklaştırdığı düşünülen Süleyman Mührü ve Hz. Ali’nin kılıcı ile Türk-İslam tarihinde sıkça kullanılan “altı köşeli yıldız” deseni bulunuyor.

Sergide ayrıca Türk denizciliğinin temellerini atan önemli isimlerden Çaka Bey, Umur Bey, Kemal Reis, Piri Reis, Barbaros Hayrettin Paşa, Turgut Reis, Seydi Ali Reis gibi büyük denizcilerin Türk denizciliğini anlatan eserleri de yer alıyor.

Kitab-ı Bahriye

Büyük bir denizci ve haritacı olan Piri Reis’in korsanlık günlerinden başlayarak gezip gördüğü yerlerin haritasını çizdiği ve dünyada 44 tane olan Piri Reis’in Kitab-ı Bahriyesi’nden dört tanesi de müzede bulunmakta. Bu Kitab-ı Bahriyeler yazı, kenar işlemeleri, kullanılan mürekkep ve içerikleri yönünden çeşitli özellikler taşıyor. Burada özellikle şu anda üzerinde çalışılan 888 sayılı yazma önemli. Yazma üzerindeki çalışmalar bittiğinde yazmanın birçok dildeki replikası da burada sergilenecek.

İstanbul Deniz Müzesi ziyaret günleri:

Pazartesi – Salı günleri hariç hergün 09.00 – 17.00 saatleri arasında ziyaret edilebilir.
Giriş ücreti: Yetişkinler için 5,00 TL, öğrenciler için 1,70 TL.

Bu yazı Motor Boat & Yachting, Sayı 72, Kasım 2013 sayısı için yazılmıştır.